حنیف حیدرنژاد – آیا دولت ائتلافی آلمان می‌تواند از هفته آینده کماکان به کار خودش ادامه دهد؟

این مهمترین سوالی است که در روزهای اخیر محافل سیاسی و رسانه‌ای و مردم کوچه و بازار را در آلمان به خود مشغول کرده است. موضوع چیست؟

هورست زِهوفر، وزیر کشور آلمان که در عین حال رهبر حزب سوسیال مسیحی CSU در ایالت بایرن در جنوب آلمان نیز هست، چند هفته قبل از یک طرح جامع برای مهار ورود پناهجویان صحبت کرد. او قرار بود که روز ۱۱ ژوئن این طرح را در یک کنفراس مطبوعاتی اعلام و جزئیات آن را توضیح دهد. دو حزب دیگر در اتئلاف دولت آلمان، یعنی حزب دمکرات مسیحی CDU به رهبری آنگلا مرکل و حزب سوسیال دمکرات SPD از جزئیات این طرح بطور دقیق با اطلاع نبودند. یکی از مواد مهم این طرح مقرر می‌کند پناهجویانی که از مرزهای آلمان وارد شده و دستگیر می شوند، در صورتی که در یک کشور دیگر اتحادیه اروپا درخواست پناهندگی داده یا اثر انگشت آنها ثبت شده باشد، باید به همان کشور برگردانده شوند.

آنگلا مرکل این طرح را مغایر با تعهدات اروپایی آلمان دانسته و تاکید می کند بجای بستن مرزها و اتخاذ راه حل‌های ملی توسط هر کشور، باید دنبال یک راه حل اروپایی برای حل مسئله پناهجویان بود. مرکل کنترل و بستن مرزهای زمینی آلمان را مغایر با روح و اهداف اتحادیه اروپا که رفت و آمد آزاد را تضمین می کند می‌داند. در پی علنی شدن اختلاف آنگلا مرکل با وزیر کشورش، وزیر کشور کنفرانس مطبوعاتی خود برای اعلان طرح جامع را به عقب انداخت و برای آنگلا مرکل یک مهلت چند روزه مشخص کرد تا با طرح او موافقت کند. در پایان این مهلت و به دنبال مذاکرات پشت پرده، وزیر کشور به آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان یک فرصت دو هفته‌ای دیگر داد تا مرکل بتواند در گفتگو با سران کشورهای اتحادیه اروپا آن راه حل اروپایی که فکر می کند می‌تواند مسئله پناهجویان را حل کند، پیدا کند.

به درخواست آنگلا مرکل در یک نشست اضطراری سران ۱۶ کشور اتحادیه اروپا روز یکشنبه ۲۴ ژوئن در بروکسل گِرد آمدند تا در مورد راه حل اروپایی برای حل مسئله پناهجویان تبادل نظر کنند. چهار کشور مجارستان، لهستان، اسلوواکی و چک بطور علنی اعلام کردند که از رفتن به این اجلاس خودداری می‌کنند.

چند کشور دیگر اتحادیه اروپا نیز بدون اعلان علنی، در این اجلاس حاضر نشدند. در نهایت از ۲۷ کشور عضو (بدون آلمان)، تنها ۱۵ کشور دعوت آنگلا مرکل را پذیرفتند. آنگلا مرکل در این روز نتوانست پشتیبانی لازم در رابطه با ایده خودش مبنی بر یک توافق عمومی برای سهمیه‌بندی توزیع پناهجویان در کشورهای مختلف اتحادیه اروپا را کسب کند. مرکل اینک به دنبال قراردادهای دو یا چند جانبه با کشورهای مختلف در اتحادیه اروپاست. ناظران سیاسی شانس زیادی برای وی جهت به موفقیت طرح‌اش نمی بینند. علاوه بر چهار کشور شرقی اتحادیه اروپا، دو کشور اتریش و ایتالیا که دست راستی‌ها در آنجا دولت را در دست دارند نیز از مخالفان جدی طرح آنگلا مرکل هستند. فرانسه و اسپانیا نیز در تلاشند تا با هم یک طرح مشترک ارائه دهند.

آنگلا مرکل بعد از نشست ۵ ساعته بروکسل در ۲۴ ژوئن دست خالی به برلین بازگشت. ناظران سیاسی بر این باورند که موضع آنگلا مرکل در برابر وزیر کشورش اینک ضعیف‌تر شده و برای وی تنها یک فرصت باقی مانده است: نشست از قبل برنامه‌ریزی شده سران اتحادیه اروپا در روزهای پنجشنبه و جمعه ۲۸ و ۲۹ ژوئن. دستور کار اصلی این نشست توافق بر سر یک طرح جامع در زمینه پناهندگی و مهاجرت است. برخی از کشورها برآنند تا هر نوع راه ورود پناهجویان به اتحادیه اروپا را سد کرده و در کشورهای شمال آفریقا اردوگاه‌های بزرگ احداث کرده و پناهجویان را به آنجا برگردانند. برخی کشورهای دیگر برآنند تا پناهجویان به کشورهای مبدأ اخراج شوند. برخی نیز قرارداد دوبلین را ناکارآمد دانسته و خواستار لغو آن هستند. قرارداد دوبلین مشخص می کند کدام کشور مسئولیت رسیدگی به درخواست پناهندگانی را که از کشور دیگر ویزا داشته یا پیش از آن در کشور دیگری بوده‌اند به عهده دارد.

اتحادیه اروپا بر سرموضوع پناهندگی دچار دو دستگی و شکاف جدی شده است. کشورهایی که در آن دولت در دست محافظه‌کاران یا دست راستی‌هاست در یک طرف قرار گرفته و خواهان سیاست‌های سختگیرانه‌تر هستند. در آلمان نیز حزب سوسیال مسیحی که بسیار محافظه‌کار بوده و اینک سیاست‌های راست پوپولیستی پیشه کرده میزان محبوبیتش در ایالت بایرن کاهش پیدا کرده است. این حزب اینک در تلاش است تا قبل از انتخابات پارلمانی در این ایالت در ماه اکتبر امسال، با اجرای سیاست‌های سختگیرانه علیه پناهجویان در آلمان محبوبیت خود را افزایش دهد. رهبر این حزب که وزیر کشور در دولت آنگلا مرکل است به قیمت کنار گذاشته شدن از پست‌اش یا به کرسی رساندن طرح‌اش در تلاش است تا از تضعیف بیشتر حزب خود جلوگیری کند. منتقدین بر این باورند که این حزب سیاست تمام کشور را با سرنوشت حزب خود که تنها در یک ایالت فعال است گره زده و مواضع وزیر کشور را غیرمسئولانه می‌دانند.

در پایان این هفته یا باید آنگلا مرکل از بروکسل با چنان دست پُری به برلین برگردد که وزیر کشور هم راضی باشد و یا اگر چنین نباشد و وزیر کشور بخواهد بر خلاف نظر صدراعظم آنگلا مرکل سیاست‌های خودش را اجرا کند، آنوقت آنگلا مرکل چاره‌ای جز برکنار کردن وزیر کشور ندارد و در این حالت ائتلاف کنونی از هم خواهد پاشید. بعد از آن دو وضعیت محتمل است: دولت کنونی به عنوان دولت اقلیت، به کار ادامه خواهد داد و یا مجلس فعلی منحل و انتخابات پیش از موعد اعلام می‌شود.

آنچه مشخص است باید در آینده هم در اروپا و هم در آلمان منتظر سیاست‌های بسیار سختگیرانه‌تری در مورد پناهجویان بود. آنگلا مرکل که روزی درهای آلمان و از آن طریق درهای اتحادیه اروپا را برای پناهجویان باز کرده بود، اینک با شرایط سختی مواجه است و بیش از هر زمان دیگری تنها مانده است.

http://www.hanifhidarnejad.com