|
تجمعات اعتراضی در ایران، چند سوال و یک احتمال |
|
|
|
09 دي 1396 |
در چند روز گذشته در شهرهای مختلف کوچک و بزرگ کشور تجمعات اعتراضی جریان داشته است. این اعتراضات چند ویژگی دارد که با خود سوال هائی را بر می انگیزد.
ویژگی تجمعات اعتراضی
- شروع اعتراضات نه همچون گذشته از تهران، بلکه از مشهد و نیشابور بوده است.
- شعارهای داده شده اساسا بر علیه شخص حسن روحانی (رئیس قوه مجریه) بوده است.
- مطالبات مطرح شده در ابتدا جنبه اقتصادی، کار و معیشت و... داشته است.
- در اکثر فیلم های کوتاه منتشر شده در شبکه های اجتماعی، حضور نیروهای انتظامی مشاهده می شود که تجمعات را حفاظت کرده و در مواردی با تجمع کنندگان همدلی کرده است. تا زمان نوشتن این مطلب موارد معدودی بوده که بین نیروی انتظامی و بخشی از تجمع کنندگان درگیری انجام شده باشد (مشهد و کرمانشاه).
- در روزهای بعد شعارهای دیگری که جنبه سیاسی داشته نیز شنیده شده است که آنها نیز بر ناتوانی اداره کشور توسط "دولت" تاکید دارند. تاکنون شعارهائی که خامنه ای رهبر نظام را نشانه رفته باشد کم و محدود بوده است حال آنکه بر همه در ایران روشن است که مسئول اصلی هر ناتوانی و نارسائی در اداره کشور، چه در سیاست داخلی یا خارجی، علی خامنه ای می باشد.
- بر اساس فیلم های تاکنون منتشره شده که بخشی از آنها دیده شده است، تجمعات، ده ها یا چند صد نفری می باشند. شعارهای اصلی داده شده (بر علیه روحانی) بیشتر از درون یک هسته ی فعال در میان جمعیت سر داده می شود. اگرچه در اطراف تجمع کنندگان مردم بیشتری دیده می شوند و شعارهای ضد نظام یا بر علیه خامنه ای بیشتر از سوی این دسته است که سر داده می شود.
- در شعارهای داده شده، برای نخستین بار پس از انقلاب، شعارهائی در حمایتِ نظام سلطنتی پیشین سر داده می شود. (حتی در شهر قم)
- بر خلاف تظاهرات و اعتراضات گذشته، تا کنون نشانه ای از قطع ارتباطات تلفنی و اینترنتی در ایران دیده نشده و فیلم این تجمعات نیز به سرعت بر شبکه های اجتماعی ظاهر می شود.
- در برخی واکنش های تاکنون منتشر شده از سوی برخی روحانیان طرفدار سپاه، با اعتراض کنندگان و خواست هائی که حسن روحانی و دولتِ او را نشانه رفته ابراز همدلی شده، ولی همزمان هشدار داده می شود که نباید اجازه داد تا شعارها جنبه "انحرافی" پیدا کند. (ضد تمامیت نظام و یا بر علیه علی خامنه ای)
احمد علم الهدی، نماینده خامنه ای در مشهد: «مردم همواره می توانند به طور قانونی مشکلات خود را مطرح و از طریق تجمع، مطالبات به حق خود را بیان و به نتیجه برسانند همچنان که کارگران و دیگر گروههای صنفی بارها با این روش مشکلات خود را بیان و بر طرف کرده اند. در اتفاقات پنجشنبه مشهد، اشکال بر مردمی وارد است که برای بیان مطالبات به حق خود، دعوت مرجعی ناشناس را پذیرفته و به خیابان آمدند.»
حسین نوری همدانی از "مراجع تقلید": «این اعتقاد وجود دارد که مردم خواسته حقی دارند و پشتیبان آنها هستیم، زیرا از گرانی، سختی معیشت و بیکاری رنج می‌برند که با جلسه، سخنرانی، الفاظ و آمار و ارقام درست نمی‌شود، رفع این گرانی، فقر و بیکاری خواسته به حق مردم است و ما پشتیبانی می‌کنیم.
در مملکت مالباختگانی هستند که برای ما نامه می‌نویسند که ما به مراکزی پول دادیم و دولت اقدام نمی‌کند پول را پس بگیریم این در حالی است که دولت به واسطه بانک‌ها دیرکرد دریافت می‌کند و بارها بیان شده دیرکرد حرام و رباست ولی دریافت می‌کند.
اکنون حرکت‌هایی در شهرها به وجود آمده و امروز دشمن حرکت‌ها را پخش کرد، بنابراین به مردم بیان می‌کنیم هوشیار باشید که عده‌ای موج‌سواری می‌کنند. نگذارید عده‌ای وارد شوند که از ابتدا مخالف انقلاب و نظام و فتنه‌گر بودند و طوری شعار می‌دهند که نظام را زیر سؤال می‌برند. خواسته خود را بگویید و افراد با بصیرت، انقلابی و قوا با شما هستند ولی نگذارید افراد ضدانقلابی با موج‌سواری قاتى شوند و طوری شعار دهید که همه زیر سؤال برود و دشمن سوءاستفاده کند.»
حمید رسایی، از روحانیان "اصولگرا": «آقای روحانی و رسانه‌های اقماریش که تمام هم و غم‌شون برگزاری کنسرت خصوصا در مشهد بود حالا که تعدادی از مردم مشهد در اعتراض به وضع موجود به خیابان ریختن و دسته جمعی کنسرت مرگ بر روحانی رو اجرا کردن چرا عصبانین و این مردم رو سانسور می‌کنن؟»
چند سوال و یک احتمال
آنچه در چند روز گذشته در شهرهای مختلف کشور جریان داشته و نوع واکنش رژیم به آن با آنچه که از جمهوری اسلامی و نهادهای اطلاعاتی و امنیتی آن در 38 سال گذشته می شناسیم همخوانی ندارد. اینکه این تجمعات تاکنون(8 دی) به روش سابق هنوز سرکوب نشده است، اینکه تاکنون نیرو انتظامی در موارد متعدد در کنار تجمعات حضور داشته یا حتی با آنها همراهی می کند، اینکه با وجودی که یک پتانسیل بسیار بالا در جامعه بر علیه رژیم و بر علیه شخص خامنه ای برای اعتراض وجود دارد اما تاکنون(8 دی) جمعیت تظاهر کنندگان محدود و شعارهای داده شده اساسا حسن روحانی را نشانه می رود و ... سوال برانگیز است.
همچنین تجارب گذشته نشان داده است که یک ضعف بزرگ جنبش اعتراضی مردم در ایران نبود سازماندهی و تشکل و رهبر یا رهبرانی است که اعتراضات را سازماندهی و مطالبات را هدایت کنند. اینکه با وجود چنین کمبودی، چگونه در یک فاصله زمانی چند روزه و بطور زنجیره ای و محدود تجمعات اعتراضی در شهرهای مختلف کوچک و بزرگ شکل گرفته و فیلم های آن نیز منتشر می شود، همه و همه با آنچه که از این رژیم می شناسیم همخوانی ندارد و آنچه در جریان است را با ابهام مواجه می کند.
اگرچه نمی توان با قاطعیت این نظر را بیان کرد که سپاه پاسداران "پشت" این جریان قرار دارد، اما نظر به کشمکش های سیاسی بین جناح های مختلف در درون نظام و با در نظر داشت وضعیت سلامتی خامنه ای و تعیین رهبری بعد از او، می توان تصور کرد که سپاه پاسداران می تواند با بهره جوئی از اعتراضات مردم در هدایت و کنترل و سمت و سو دادن به آن نقش داشته باشد. هدف می تواند این باشد که ابتدا به چنین اعتراضاتی میدان باز داده شود. از آنجا که مردمِ به جان آمده با شعارهای تند و رادیکال تر تجمعات را بر علیه تمامیت نظام و شخص خامنه ای خواهند کشاند، سپاه با انگشت گذاشتن بر ناتوانی حسن روحانی و با تاکید بر "جلوگیری از آشوب و اغتشاش و تامین امنیت" و ... برای قبضه ی کامل قدرت اقدام خواهد کرد.
اگرچه شکل نهائی این قبضه ی کامل قدرت و حذف نهائی رقبای سیاسی (روحانی، احمدی نژاد و...) قابل پیش بینی نیست، اما علائم و نشانه ها حاکی از آن است که سپاه در حال دورخیز و زمینه سازی برای محقق کردن این هدف می باشد. ربط دادن اعتراضات به قدرت های خارجی و "جبهه ضد انقلاب داخلی و خارجی" و اعلام حمایت رضا پهلوی و مریم رجوی و ترامپ و وزارت خارجه اش همان برگ مهمی است که سپاه در انتظار آن نشسته تا با بهانه قرار دادن آن، پس از آنکه در ابتدا به این تجمعات و اعتراضات میدان داد، بتواند به راحتی برای سرکوب معترضین و تصفیه حساب سیاسی وارد عمل شود.
کودتای خزنده یا آشکار؟
اگر نظریه فوق درست باشد، البته سناریوئی است با ریسک پذیری بالا. در این حالت تمام تلاش سپاه این خواهد بود که کنترل و هدایت جریان از دستش خارج نشود. ریسکی که اگر درست کنترل نشود می تواند تمامیت نظام را به خطر بیاندازد، اما اگر به نتیجه مورد نظر سپاه منجرشود یک دوره ی طولانی یاس و سرخوردگی را در جامعه دامن زده و قدرت سپاه در همه عرصه ها را بیش از آنچه تا کنون بوده تثبیت کرده و تنش های بعد از مرگ خامنه ای را مهار پذیر تر خواهد کرد.
حنیف حیدرنژاد
http://www.hanifhidarnejad.com
9 دی 1396/ 30 دسامبر 2017
|
